阳关曲·中秋月鉴赏

原文

中秋作本名小秦王,入腔即阳关曲

暮云收尽溢清寒,银汉无声转玉盘。

此生此夜不长好,明月明年何处看。

赏析

  这首小词,题为“HRef=https://www.xuegushici.com/list/zhongqiu/ target=_blank class=infotextkey>中秋月”,HRef=https://www.xuegushici.com/list/ziran/ target=_blank class=infotextkey>自然是写“人月圆”的HRef=https://www.xuegushici.com/list/xiyue/ target=_blank class=infotextkey>喜悦;调寄《阳关曲》,则又涉及别情。记述的是作者与其HRef=https://www.xuegushici.com/list/baodi/ target=_blank class=infotextkey>胞弟苏辙久别HRef=https://www.xuegushici.com/list/zhongfeng/ target=_blank class=infotextkey>重逢,共赏HRef=https://www.xuegushici.com/list/zhongqiu/ target=_blank class=infotextkey>中秋月的赏心乐事,同时也抒发了聚后不久又得HRef=https://www.xuegushici.com/list/fenshou/ target=_blank class=infotextkey>分手的HRef=https://www.xuegushici.com/list/aishang/ target=_blank class=infotextkey>哀伤与HRef=https://www.xuegushici.com/list/gankai/ target=_blank class=infotextkey>感慨。

  首句言月到HRef=https://www.xuegushici.com/list/zhongqiu/ target=_blank class=infotextkey>中秋分外明之意,但并不直接从HRef=https://www.xuegushici.com/list/yueguang/ target=_blank class=infotextkey>月光下笔,而从“暮云”说起,用笔富于波折。HRef=https://www.xuegushici.com/list/mingyue/ target=_blank class=infotextkey>明月先被云遮,一旦“暮云收尽”,转觉清光更多。句中并无“HRef=https://www.xuegushici.com/list/yueguang/ target=_blank class=infotextkey>月光”、“如水”等字面,而“溢”字,“清寒”二字,都深得HRef=https://www.xuegushici.com/list/yueguang/ target=_blank class=infotextkey>月光如水的神趣,全是积水空明的感觉。

  月明星稀,银河也显得非常淡远。“银汉无声”并不只是HRef=https://www.xuegushici.com/list/jiandan/ target=_blank class=infotextkey>简单的写实,它似乎说银河本来应该有声的,但由于遥远,也就“无声”了,天宇空阔的感觉便由此传出。此夜HRef=https://www.xuegushici.com/list/mingyue/ target=_blank class=infotextkey>明月显得格外圆,恰如一面“白玉盘”似的。语本李白《古朗月行》:“小时不识月,呼作白玉盘。”此处用“玉盘”的HRef=https://www.xuegushici.com/list/biyu/ target=_blank class=infotextkey>比喻写出月儿冰清玉洁的美感,而“转”字不但赋予它神奇的动感,而且暗示它的圆。两句并没有写HRef=https://www.xuegushici.com/list/shangyue/ target=_blank class=infotextkey>赏月的人,但全是赏心悦目之意,而人自在其中。

  HRef=https://www.xuegushici.com/list/mingyue/ target=_blank class=infotextkey>明月圆,更值HRef=https://www.xuegushici.com/list/xiongdi/ target=_blank class=infotextkey>兄弟HRef=https://www.xuegushici.com/list/tuanju/ target=_blank class=infotextkey>团聚,难怪词人要赞叹“此生此夜”之“好”了。从这层意思说,“此生此夜不长好”大有佳会难得,当尽情游乐,不负今宵之意。不过,恰如HRef=https://www.xuegushici.com/list/mingyue/ target=_blank class=infotextkey>明月是暂满还亏一样,HRef=https://www.xuegushici.com/list/rensheng/ target=_blank class=infotextkey>人生也是会难别易的。HRef=https://www.xuegushici.com/list/xiongdi/ target=_blank class=infotextkey>兄弟分离即,又不能不令词人慨叹“此生此夜”之短。从这层意思说,“此生此夜不长好”又直接引出末句的别情。说“HRef=https://www.xuegushici.com/list/mingyue/ target=_blank class=infotextkey>明月明年何处看”,当然含有“未必明年此会同”的意思,是抒“离扰”。同时,“何处看”不仅就对方发问,也是对自己发问,实寓行踪萍寄之感。末二句意思衔接,对仗天成。“此生此夜”与“HRef=https://www.xuegushici.com/list/mingyue/ target=_blank class=infotextkey>明月明年”作对,字面工整,假借巧妙。“HRef=https://www.xuegushici.com/list/mingyue/ target=_blank class=infotextkey>明月”之“明”与“明年”之“明”义异而字同,借来与二“此”字对仗,实是妙手偶得。叠字唱答,再加上“不长好”、“何处看”一否定一疑问作唱答,便产生出悠悠不尽的情韵。

  这首词从HRef=https://www.xuegushici.com/list/yuese/ target=_blank class=infotextkey>月色的HRef=https://www.xuegushici.com/list/moihao/ target=_blank class=infotextkey>美好写到“人月圆”的HRef=https://www.xuegushici.com/list/yukuai/ target=_blank class=infotextkey>愉快,又从当年当夜推想次年HRef=https://www.xuegushici.com/list/zhongqiu/ target=_blank class=infotextkey>中秋,归结到别情。形象集中,境界高远,语言清丽,意味深长。《阳关曲》原以王维《送元二使安西》诗为歌词,苏轼此词与王维诗平仄四声,大体切合,是词家依谱填词之作。

返回